IPA Nedir?
Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı/Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA), Avrupa Birliği tarafından aday ülkelere, üyelik için gerekli yasal ve idari reformların gerçekleştirilmesi amacıyla sağlanan mali yardımlardır. IPA kapsamında, aday ülkenin AB’ye üye olma yolundaki ihtiyaç ve önceliklerine hizmet eden projeler desteklenmektedir. Projeler aracılığıyla kullandırılan fonlar, AB müktesebatına uyumu ve bu uyum için gerekli idari kapasitenin oluşturulmasını hedeflemektedir.
Katılım öncesi mali destekler, 2021-2027 yıllarını kapsayan IPA-III döneminde 5 öncelikli alan çerçevesinde devam edecektir. Belirlenmiş olan 5 öncelikli alan altında tüm aday ülkeler projelerini hazırlayacak ve Komisyon tarafından uygun görülen projeler IPA kapsamında seçilecektir.
IPA III döneminde yer alacak projelerin Avrupa Komisyonu tarafından “ilgililik” ve “gelişmişlik” kriterlerine tabi tutularak fonlanması planlanmaktadır.
İlgililik, yararlanıcı kurum tarafından teklif edilen projenin AB uyum sürecimizle bağlantılı bir konuya sahip olması, kurumun AB’ye uyum süreci kapsamında gidermesi gereken eksiklikleri tamamlayıcı olması, AB üyesi ülkelerin iyi uygulamalarının ve örneklerinin transferine yönelik olması anlamına gelmektedir. İlgililik aşamasını geçen proje teklifleri, olgunluk değerlendirmesine tabi tutulmaktadır. “Gelişmişlik” değerlendirmesinde yararlanıcı kurum tarafından teklif edilen projeler arasında, en hızlı biçimde ihale edilebilecek ve uygulaması en kısa sürede başlayabilecek projelere öncelik verilecektir.
IPA-III döneminde 5 Öncelikli Alan ve bu alanlar altında farklı Tematik Öncelikler bulunmaktadır. Öncelikli alanlar altında yer alan tematik öncelikler ve ilgili bakanlıklara aşağıdaki tablodan ulaşılabilir.
| Öncelikli Alan |
Tematik Öncelik |
İlgili Bakanlık |
Öncelikli Alan I
Hukukun Üstünlüğü, Temel Haklar ve Demokrasi |
Yargı |
Adalet Bakanlığı |
| Yolsuzlukla Mücadele |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Organize Suçlarla Güvenlik |
İçişleri Bakanlığı |
| Göç ve Sınır Yönetimi |
İçişleri Bakanlığı |
| Temel Haklar |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Demokrasi |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Sivil Toplum |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Öncelikli Alan |
Tematik Öncelik |
İlgili Bakanlık |
Öncelikli Alan II
İyi Yönetişim, Müktesebat Uyumu, Stratejik İletişim ve İyi Komşuluk İlişkileri
|
İyi Yönetişim |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| İdari Kapasite ve Müktesebat Uyumu |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Stratejik İletişim, İzleme, Değerlendirme ve İletişim Faaliyetleri |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| İyi Komşuluk İlişkileri ve Uzlaşma |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Öncelikli Alan |
Tematik Öncelik |
İlgili Bakanlık |
Öncelikli Alan III
Yeşil Gündem ve Sürdürülebilir Bağlantısallık |
Çevre ve İklim Değişikliği |
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı |
| Ulaştırma, Dijital Ekonomi ve Toplum ve Enerji |
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı |
| Öncelikli Alan |
Tematik Öncelik |
İlgili Bakanlık |
Öncelikli Alan IV
Rekabetçilik ve Kapsayıcı Büyüme |
Eğitim, İstihdam, Sosyal Koruma ve Kapsayıcılık Politikaları ve Sağlık |
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı
Milli Eğitim Bakanlığı
Sağlık Bakanlığı |
| Özel Sektör Gelişimi, Ticaret, Araştırma ve İnovasyon |
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı |
| Tarım ve Kırsal Kalkınma |
Tarım ve Orman Bakanlığı |
| Balıkçılık |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
| Öncelikli Alan |
Tematik Öncelik |
İlgili Bakanlık |
Öncelikli Alan V
Bölgesel ve Sınır Ötesi İş Birliği |
Bölgesel ve sınır ötesi iş birliği |
Dışişleri Bakanlığı (Avrupa Birliği Başkanlığı) |
“Avrupa Birliği Katılım Öncesi Mali Yardımlar (IPA) kapsamındaki tüm güncel hibe duyurularına T.C. Dışişleri Bakanlığı AB Başkanlığı kurum web sitesi “güncel hibeler” bölümünden ulaşılabilir.
IPA Projelerinde Süreç Nasıl İşler?
IPA projeleri başvuru aşamasında programlama ve ihale süreçlerine sahiptir. Programlama süreci, bir projenin hazırlık ve teklif aşamasından, ilgili kurumlar tarafından yapılan değerlendirme sonucunda projenin uygun görülerek AB tarafından finansman kararının alınması ile tamamlanan dönemdir. Bu süreç yaklaşık 1 yıl sürebilmekte, detaylı bir ön hazırlık, araştırma ve fizibilite çalışması gerektirmektedir. Programlama sürecinin ardından IPA projelerinin ihale ve uygulama süreçleri başlamaktadır.
Projelerin Avrupa Komisyonu tarafından belirlenen usul ve esaslara uygun olarak ihale, sözleşme, muhasebe, ödeme ve raporlama işlemleri Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı olarak kurulan Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB) tarafından yerine getirilmektedir.
Projeler kapsamındaki sözleşmelerin ihaleleri MFİB tarafından yapılmakta, proje yararlanıcısı kurumlar ise ihale/sözleşme dosyasının temelini oluşturan teknik şartname, pazar araştırması, iş tanımı belgesi ve twinning fişi gibi teknik dokümanların hazırlanmasından sorumlu bulunmaktadır. İhale hazırlık sürecinin ardından en az 7-8 ay süren ihale süreci tamamlanarak sözleşmenin imzalanması ile proje uygulama süreci başlamaktadır.
